खालीलपैकी कोणते मृदा संवर्धनाचे उपाय नाही?

योग्य उत्तर भूजल अधिकर्ष आहे.

• मृदा संवर्धन म्हणजे मातीच्या सर्वात वरच्या थराचे धूप होण्यापासून संरक्षण करणे किंवा अतिवापर, आम्लीकरण, क्षारीकरण किंवा इतर रासायनिक मृदा संदूषण यांमुळे जमिनीची सुपीकता नष्ट होण्यापासून बचाव करणे.

Key Points

• मृदा संवर्धनासाठी काही उपाय: 
  • मृदा संवर्धन पद्धती ही अशी साधने आहेत जी शेतकरी मातीचा ऱ्हास रोखण्यासाठी आणि सेंद्रिय पदार्थ तयार करण्यासाठी वापरू शकतात.
  • या पद्धतींमध्ये चक्रीपीक काढणे, कमी मशागत,पालापाचोळ्याचे आवरण करणे, आवरण पिक घेणे आणि परीवक्र (क्रॉस-स्लोप) शेती यांचा समावेश होतो. अशा प्रकारच्या शेतीने जमिनीतील सेंद्रिय पदार्थांचे प्रमाण, मातीची संरचना आणि मुळांची खोली सुधारण्यास यास मदत मिळते.
• पट्टीवरील पिके:
  • पट्टीवरील पिके ही शेतीची एक पद्धत आहे ज्यामध्ये लांब, अरुंद पट्ट्यांमध्ये विभाजित पिक क्षेत्रात चक्रीपीक प्रणालीने लागवड केली जाते.
  • जेव्हा उतार खूप जास्त असतो किंवा मातीची धूप रोखण्याची कोणतीही पर्यायी पद्धत नसते तेव्हा या पद्धतीचा वापर केला जातो.
  • पट्टीवरील पिकांमध्ये, एकाच शेतात वेगवेगळ्या पट्ट्यांमध्ये किंवा जमिनीच्या तुकड्यांमध्ये सामान्यतः आलटून पालटून भिन्न पिके घेतली जातात.
• आश्रय पट्टा:
  • आश्रय पट्टा या सहसा कुंपणांना लागून झाडांच्या रांगा असतात.
  • याची लागवड प्रामुख्याने प्राणी किंवा पिकांचे थंड वाऱ्यापासून संरक्षण करण्यासाठी केली जाते परंतु उष्ण हवामानात सावली देण्यासाठी देखील याचा उपयोग होतो.
  • कँटरबरी सारख्या प्रदेशात जेथे भरपूर लागवडीयोग्य जमीन आहे, तेथे वाऱ्यामुळे होणारी धूप कमी करण्यासाठी देखील याचा उपयोग होतो.
• मजगी शेती:
  • मजगी शेती ही उतारामध्ये तयार केलेल्या अनुक्रमी मजगीवर लागवड करून टेकड्या किंवा पर्वतांच्या बाजूने पिके वाढवण्याची एक पद्धत आहे.
  • श्रम-केंद्रित असले तरी, परिवर्तनशील भूप्रदेशांमध्ये जास्तीत जास्त लागवड योग्य जमीन वाढवण्यासाठी आणि मातीची धूप आणि पाण्याची हानी कमी करण्यासाठी ही पद्धत प्रभावीपणे वापरली गेली आहे.
• म्हणून, केवळ भूजल अधिकर्ष ही मातीची धूप रोखण्याची पद्धत नाही.

Confusion Points

• भूजल अधिकर्ष: ही भूजल कमी होण्याची एक प्रक्रिया आहे ज्यामुळे मातीची धूप होऊ शकते.