मृदा संवर्धनाच्या खालीलपैकी कोणत्या प्रक्रियेला 'मल्चिंग' असे म्हणतात?

वनस्पतींमधील मोकळी जमीन पेंढ्यासारख्या सेंद्रिय पदार्थाच्या थराने झाकणे हे योग्य उत्तर आहे. 

Key Points

• मल्चिंग ही एक प्रदीर्घ प्रस्थापित बागायती पद्धत  आहे ज्यामध्ये वनस्पतींची मुळे ही उष्णता, थंडी किंवा दुष्काळापासून संरक्षित करण्यासाठी किंवा वनस्पतींची फळे स्वच्छ ठेवण्यासाठी जमिनीवर सामग्रीचा थर पसरवणे हे समाविष्ट आहे.
• ही पाने, गवत, डहाळ्या, पिकांचे अवशेष, पेंढा इत्यादी वनस्पतींच्या साहित्याने वरची माती झाकण्याची एक प्रक्रिया आहे.
• पालापाचोळा जमिनीतील ओलावा वाचवतात, मातीची पोषण स्थिती सुधारतात, धूप कमी करतात, पिकांच्या झाडांमधील तण रोखतात आणि कीटकनाशके, खत आणि जड धातूंचे अवशेष काढून टाकतात.
• पालापाचोळा भूदृश्य आकर्षण वाढवतात आणि पिकांचे आर्थिक मूल्य देखील वाढवतात.

Additional Information

• समोच्च अडथळा
  • खडकाळ प्रदेशात, मातीची धूप टाळण्यासाठी दगड, गवत आणि मातीच्या सहाय्याने समोच्च पट्ट्या बांधण्याची पद्धत वापरली जाते जी पाण्याच्या उताराला अडथळा आणते. दगड, गवत आणि मातीच्या या पट्ट्यांना समोच्च अडथळे म्हणतात.
  • हे अडथळे मंद होऊन पाण्याची क्षरण शक्ती कमी करतात.
  • अनेक निलंबीत मातीचे कण देखील यात गाळले जातात आणि अडकतात, ज्यामुळे ते शेताबाहेर धुतले जाऊ शकत नाहीत.
• आंतर-पिके
  • आंतर-पिक हे एकप्रकारचे मृदा संवर्धन तंत्र आहे ज्यामध्ये विविध पिके पर्यायी ओळींमध्ये घेतली जातात आणि पावसामुळे होणाऱ्या धुपेपासून मातीचे संरक्षण करण्यासाठी यात वेगवेगळ्या कालावधीत पेरणी केली जाते.
  • आंतर-पिकांमध्ये एका विशिष्ट व्यवस्थेमध्ये दोन किंवा अधिक पिके घेण्यासाठी कृषी क्षेत्राचा वापर करणे समाविष्ट आहे.
  • आंतर-पिक घेण्याचा मुख्य फायदा म्हणजे त्याच जमिनीच्या तुकड्यातून जास्त परतावा मिळतो ज्याचा उपयोग एकाच पिकाद्वारे केला जाऊ शकत नाही.
• दगडी धरण किंवा बांध 
  • जलनिस्सारण पद्धतीला विभाजित करणारे दगड, वाळू किंवा खडी यांचे छोटे अडथळे दगडी धरण किंवा बांध म्हणून ओळखले जातात. वाहिनीचा प्रवाह वेग मर्यादित करून जलनिस्सारण मार्गामधील धूप रोखणे हे याचे प्रमुख कार्य आहे.​